Vergiye Uyumlu Mükelleflerin Vergi Borçlarının Tecili
YILMAZ ÖZEL
Yeminli Mali Müşavir
24 Şubat 2018 tarihli ve 30342 sayılı Resmi Gazete’de vergiye uyumlu mükelleflerin borçlarının tecili hakkında 2018/11284 Sayılı Karar yayımlanmıştır.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un (AATUHK) 48/A maddesine göre vergiye uyumlu mükellefin borçları, Kararda belirtilen “çok zor durum hali”nin tespiti ve mükellefin “çok zor durumu derecesine” göre 6 ila 60 ay süresince ve %0,6 ila %9 tecil faizi oranı uygulanmak suretiyle ertelenebilecektir.
Borçlunun vergiye uyumlu mükellef kapsamında değerlendirilebilmesi için; AATUHK’un 48/A maddesine göre;
- Başvuru tarihi itibariyle en az 3 yıl süreyle; ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri nedeniyle yıllık gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olması;
- Başvuru tarihinden geriye doğru 3 yıla ait vergi beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş olması (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihali sayılmaz.),
- Bu madde kapsamına giren ve başvuru tarihi itibariyle vadesi 1 yılı geçmemiş borcunun borç ödeme hüsnüniyet sahibi olmasına rağman ödenememiş olması
şarttır.
Bu uygulamadan yıllık gelir (ticari, zirai, mesleki kazanç) ve kurumlar vergisi mükellefi olan borçlular yararlanacaktır.
Zor durum halinin tespitinde ise Resmi Gazete’de belirtilen kriterler kullanılacaktır. Bu kriterler ise;
- Bilanço esasına göre defter tutan yıllık gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin çok zor durum halinin tespitinde aşağıdaki mali göstergeleri kullanılacaktır.
| Hazır Değerler + Menkul Kıymetler | |
| Nakit Oran: | ——————————————————————— |
| Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar |
Bu oran 0,1 veya 0,1’den küçük olmalıdır.
| Dönen Varlıklar – Stoklar | |
| Likidite Oranı: | ——————————————————————— |
| Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar |
Bu oran 0,7 veya 0,7’den küçük olmalıdır.
| Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar + Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar | |
| Kaldıraç Oranı: | —————————————————————————— |
| Toplam Varlıklar |
Bu oran 0,7 veya 0,7’den büyük olmalıdır.
- İşletme/zirai işletme hesabı esasına göre defter tutan, ticari kazancı basit usulde tespit edilen ve serbest meslek kazanç defteri tutan mükelleflerin çok zor durum halinin tespitinde aşağıdaki mali göstergeler kullanılır.
| Kasa + Banka | |
| Nakit Oran: | ——————————————————————— |
| Kısa Vadeli Borçlar |
Bu oran 0,1 veya 0,1’den küçük olmalıdır.
| Kasa+Banka+Kısa Vadeli Alacaklar | |
| Likidite Oranı: | ——————————————————————— |
| Kısa Vadeli Borçlar | |
Bu oran 0,7 veya 0,7’den küçük olmalıdır.
| Kısa Vadeli Borçlar + Uzun Vadeli Borçlar | |
| Kaldıraç Oranı: | —————————————————————————— |
| Toplam Varlıklar |
Bu oran 0,7 veya 0,7’den büyük olmalıdır.
Mükelleflerin mali durumlarının değerlendirilmesi sonucu; nakit oranının 0,1 veya 0,1’den küçük, likidite oranının 0,7 veya 0,7’den küçük ve kaldıraç oranının 0,7 veya 0,7’den büyük olması ve bu şartların bir arada bulunması halinde mükelleflerin çok zor durumda oldukları kabul edilir. Çok zor durum derecesinin belirlenmesinde aşağıdaki kaldıraç oranları kullanılır.
| Likidite Analizi Tablosu | Kaldıraç Analizi Tablosu | ||
| Derece | Oran | Derece | Oran |
| (L) | (X) | (K) | (Y) |
| 1 | 0,7 ≥ X ≥ 0,6 | 1 | 0,7 ≤ Y ≤ 0,8 |
| 2 | 0,6 > X ≥ 0,5 | 2 | 0,8 < Y ≤ 0,9 |
| 3 | 0,5 > X ≥ 0,4 | 3 | 0,9 < Y ≤ 1 |
| 4 | 0,4 > X ≥ 0,3 | 4 | 1 < Y ≤ 1,1 |
| 5 | 0,3 > X | 5 | 1,1 < Y |
Mükelleflerin, likidite ve kaldıraç analiz tablolarına göre ayrı ayrı tespit edilen dereceler toplanarak “Çok Zor Durum Derecesi” bulunur. Bu dereceye göre azami tecil süresi ile 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre belirlenen tecil faizinin (Yürürlükteki Tecil Faiz Oranı = TFO) belirli bir yüzdesi esas alınarak bulunan faiz oranı “Tecil Süresi ve Faiz Oranı Belirleme Tablosu”ndan tespit edilir.
Tecil Süresi ve Faiz Oranı Belirleme Tablosu
| Çok Zor Durum | Azami Tecil Süresi | Tecil Faizi Oranı |
| Derecesi (L+K) | Hesaplama | |
| 2 – 3 | 18 aya kadar | TFO X 0,75 |
| 12 aya kadar | TFO X 0,7 | |
| 6 aya kadar | TFO X 0,65 | |
| 4 – 5 | 24 aya kadar | TFO X 0,7 |
| 18 aya kadar | TFO X 0,6 | |
| 12 aya kadar | TFO X 0,5 | |
| 6 aya kadar | TFO X 0,4 | |
| 6 – 7 | 36 aya kadar | TFO X 0,7 |
| 24 aya kadar | TFO X 0,6 | |
| 18 aya kadar | TFO X 0,5 | |
| 12 aya kadar | TFO X 0,4 | |
| 6 aya kadar | TFO X 0,3 |
| 8 – 9 | 48 aya kadar | TFO X 0,6 |
| 36 aya kadar | TFO X 0,5 | |
| 24 aya kadar | TFO X 0,4 | |
| 18 aya kadar | TFO X 0,3 | |
| 12 aya kadar | TFO X 0,2 | |
| 6 aya kadar | TFO X 0,1 | |
| 10 | 60 aya kadar | TFO X 0,5 |
| 48 aya kadar | TFO X 0,4 | |
| 36 aya kadar | TFO X 0,3 | |
| 24 aya kadar | TFO X 0,2 | |
| 18 aya kadar | TFO X 0,15 | |
| 12 aya kadar | TFO X 0,1 | |
| 6 aya kadar | TFO X 0,05 |
Çok zor durum halinin tespiti için yapılacak mali durum analizlerinde Vergi Usul Kanunu’nun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanılarak yapılan mali tablolar esas alınır.
Bu karar 01.01.2018 tarihinden itibaren vadesi gelen alacaklara uygulanacaktır.
Tecil şartlarına riayet edilmemesi nedeniyle muaccel olan amme alacağının tecili, talep edilmesi halinde en fazla iki defa geçerli sayılabilir.
Vergi borcu için haciz yapılmışsa mahcuz mal, değeri tutarınca teminat yerine geçer. Tecil edilen amme alacakları ile ilgili olarak daha önce tatbik edilen ve borcun tamamını karşılayacak değerde olan hacizler, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır ve buna isabet eden teminat iade edilir. Ancak, mahcuz malların değeri tecil edilen borç tutarından az, zorunlu teminat tutarından fazla olması halinde, tatbik edilen hacizler, tecil şartlarına uygun olarak yapılan ödemeler neticesinde kalan tecilli borç tutarı mahcuz mal değerinin altına inmediği müddetçe kaldırılmaz. Tecilli borca karşılık alınan teminat ise, tecil şartlarına uygun olarak yapılan ödemeler neticesinde kalan tecilli borç tutarının zorunlu teminat tutarının altına inmesi durumunda, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır.